پایگاه قرآن و عترت

مدیر وبلاگ: یاسردادخواه

پایگاه قرآن و عترت

مدیر وبلاگ: یاسردادخواه

آثار دنیوی و اخروی نماز

چکیده

یقیناً فوایدی که در نماز وجود دارد، در هیچ یک از عبادت‌های دیگر وجود ندارد، هر جمله و هر کلمه و حرف نماز، مملو از نکات مفید و آموزنده است. تاثیری که در نمازگزار ایجاد می‌شود و فوایدی که عاید نمازگزار می‌شود بر کسی پوشیده نیست؛ عقیده، بینش نمازگزار، زندگی و حیاتش و حتی مرگش خدایی و الهی می‌گردد، اصلاً وجود جسم و روان نمازگزار مقدس و نمایان می‌شود. اگرچه آثار و فواید نماز در تمام شئون زندگی عابد مشهود است، اما برخی از آن‌ها به جهان بعد از مرگ او برمی‌گردد به‌عبارت‌دیگر، آثاری که نماز برجای می‌گذارد، به دو بخش قابل تقسیم است. بخشی از آن فوایدی است که در همین دنیا نصیب نمازگزار می‌شود. بخش دیگر آن مربوط به جهان آخرت است. اما بخش اخروی آن تحت عنوان (آثار و فواید معنوی و اخروی) به لحاظ اهمیتی که دارد، ابتدا مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد و سپس به بعد (دنیوی) آن می‌پردازیم.

واژه‌های کلیدی: نماز، آثار دنیوی، آثار اخروی

1- مقدمه

نماز یکی از فرائض دینی است که در تمامی شرایط انجام آن واجب است و نه تنها در شریعت اسلامی بلکه در شرایع دیگر نیز تکلیف شده است. تمام انبیاء الهی از نماز یاد کرده‌اند و مردم را بدان سفارش نموده‌اند. بهترین وسیله ارتباطی انسان با خدا، مجال گفت‌وگو ، عرصه را و نیاز و مشاهده تجلای او در مهبط دل است و در جوهره آن سازندگی اخلاقی موج می‌زند. در توصیف جمال نماز علاوه بر روشنایی بخشی بر جان پیامبر (ص) به‌عنوان مایه روسفیدی اهل ایمان، طهارت روح عموم مردمان نیز از آن یاد شده است بلکه نماز را بازدارنده گناه و عصیان و پوشاننده خطا و اشتباه دانسته‌اند. به چنین دستگیره محکمی همیشه نیازمندیم ولی به گاه بروز خطر و یا در عرصه‌هایی که لغزشگاه‌ها در آن زیاد است ، محتاج‌تریم. قرآن نمازگزاران را در میدان رحمت و زحمت شایستگان متعادل می‌شناساند.

یاد خدا بهترین وسیله برای خویشتن‌داری و کنترل غرایز سرکش و جلوگیری از روح طغیان است. «نمازگزار» همواره به یاد خدا می‏باشد، خدایی که از تمام کارهای کوچک و بزرگ ما آگاه است، خدایی که از آنچه در زوایای روان ما وجود دارد و یا از اندیشه ما می‏گذارد، مطلع و باخبر است و کمترین اثر یاد خدا این است که به خودکامگی انسان و هوس‌های وی اعتدال می‏بخشد، چنان‌که غفلت از یاد خدا و بی‌خبری از پاداش‌ها و کیفرهای او، موجب تیرگی عقل و خرد و کم‌فروغی آن می‏شود. انسان غافل از خدا در عاقبت اعمال و کردار خود نمی‏اندیشد و برای ارضای تمایلات و غرایز سرکش خود حدومرزی را نمی‏شناسد و این نماز است که او را در شبانه‌روز پنج بار به یاد خدا می‏اندازد و تیرگی غفلت را از روح و روانش پاک می‏سازد. به‌راستی، انسان که پایه حکومت غرایز در کانون وجود او مستحکم است، بهترین راه برای کنترل غرایز و خواست‌های مرزنشناس او همان یاد خدا، یاد کیفرهای خطاکاران و حساب‌های دقیق و اشتباه‏ناپذیر آن می‏باشد. از این نظر قرآن یکی از اسرار نماز را یاد خدا معرفی می‏کند: «اقم الصلوة لذکری؛ نماز را برای یاد من بپادار!

2- چارچوب نظری پژوهش

2-1- آثار و فواید معنوی و اخروی نماز

فواید معنوی را به این خاطر که اولاً با فواید اخروی ارتباط تنگاتنگ دارند و قابل تفکیک از هم نیستند و ثانیاً فواید معنوی خود به نوعی در سرنوشت اخروی موثر هستند با فواید اخروی در یک جا و تحت عنوان یک بحث، گرد آمده و ادغام شده است. آنانکه نماز بپا می‌دارند و زکات می‌دهند و به خدا و روز قیامت ایمان‌دارند، به‌زودی خدا آنان را اجر و ثواب عظیم عطا خواهد کرد.

2-1-1- آمرزش گناهان

نمازگزاران مشمول بخشش و آمرزش گناهان واقع می‌شوند. ای پیامبر به آن بندگانم که (در عصیان) اسراف کردند به نفس خود بگو هرگز از رحمت خدا ناامید نباشید، البته خداوند همه‌ی گناهان را (اگر توبه کنید) می‌بخشد، زیرا او خدایی بسیار آمرزنده و مهربان است. رسول اکرم (ص) فرموده است:(کسی که به‌سوی مسجد حرکت می‌کند، هر گامی که برمی‌دارد خدای متعال ده ثواب به او می‌دهد و ده گناه از او می‌بخشد و مقام او را ده درجه بالا می‌برد) از طرفی, نمازگزار در نمازش از خدا طلب مغفرت و آمرزش می‌کند.

2-1-2-نماز کلید بهشت

عبادت، پاداش آخرت را در پی دارد. بهشت یکی از آن‌هاست. نماز، بهای بهشت است به‌عبارت‌دیگر، بهشتی شدن در گرو نماز است. هر دری کلیدی دارد و کلید در بهشت نماز است. زیرا به فرموده‌ی پیامبر (ص) هیچ بی‌نماز و تارک الصلاتی نمی‌تواند وارد بهشت شود.

2-1-3-رستگاری

نجات و رستگاری از نتایج نماز است. خدا در قرآن در همین زمینه می‌فرماید: (همانا اهل ایمان رستگار شدند، آنانی که در نمازشان خاشع و خاضع هستند.)

2-1-4- اجابت دعا

دعا به‌عنوان وسیله‌ای در جهت برآورده نمودن نیازهای معقول انسان است. نماز روش و طرز دعا کردن را می‌آموزد، چون خود نماز دعاست و یا دعاهایی که در قنوت خوانده می‌شود. از سوی دیگر، نماز، اجابت دعا را موجب می‌شود، ((ادعونی استجب لکم))یعنی بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را.

و یا: (اجیب دعوه الداع اذا دعان) اجابت می‌کنم دعای هرکسی که مرا بخواند. رسول اکرم (ص) فرموده است: ((دعای کسی که خدا را فراوان یاد کند، پذیرفته می‌شود. سه کس‌اند که خدا دعایشان را رد نمی‌کند، آنکه فراوان یاد خدا کند و ستمدیده و پیشوای دادگر.

2-1-5- دوستی خدا

نماز ترجمه‌ی ((صلواه)) است که از ریشه‌ی صله (وصل) به معنی پیوند و رابطه است. با انجام این اعمال، انسان با آفریدگار توانای خویش، پیوند و ارتباط پیدا می‌کند. نماز گفتگو با خدا و کلید اتصال با مبدأ است. نمازگزار ازجمله‌ی پرهیزگاران است و پرهیزگاران دوست خدا هستند. پرهیزگار باشید، زیرا خدا با پرهیزگاران است. به فرموده پیامبر (ص) یعنی خداوند گوید تا هنگامی‌که بنده‌ام مرا یاد می‌کند و لب‌هایش با نام من می‌جنبد با او هستم.

2-1-6- دوری از فساد

نماز، انسان را از فحشا و منکرات به دور می‌دارد. نماز سلاح نمازگزاران در میدان جنگ هواهای نفسانی است. رسول اکرم (ص) در حدیثی چنین فرموده است. (خداوند فرشته‌ای دارد که هنگام نماز بانگ می‌زند: ای انسان‌ها برخیزید و آتش‌هایی را که بر خویش افروخته‌اید، به‌وسیله نماز خاموش کنید) نماز نه تنها از گناه جلوگیری می‌کند، بلکه آلودگی‌هایی که براثر گناه، دنیاپرستی، هواپرستی و ... روح و جان آدمی را تیره کرده‌اند، با خورشید تابان و چشمه‌ی زلال نماز، پاک و پاکیزه می‌گردند.

2-1-7- دوری از تکبر

نماز، غرور شکن است، نماز داروی بیماران متکبر مغرور و خودخواه است. نماز، روح فروتنی و عبودیت را در ما زنده می‌کند و ما را خاشع و خاضع بار می‌آورد.

2-1-8- رهایی از دنیا

نماز دل‌های غافل از یاد خدا را بیدار می‌کند و به نمازگزارانی که هدف آفرینش خود را فراموش کنند و غرق در زندگی مادی و لذت‌های زودگذر شوند، اخطار می‌دهد و آن‌ها را بیدار می‌کند. به‌وسیله‌ی نماز انسان به‌راحتی و رغبت دل از دنیا می‌کند. نماز برای چند لحظه، ما را از این دنیا و از یاد آن بیرون می‌برد و به دنیای دیگر سیر می‌دهد. در روایت است که: در جنگ صفین تیری بر پای مبارک حضرت علی (ع) فرو رفت که اگر می‌خواستند در شرایط عادی آن را بیرون آورند، از شدت درد و ناراحتی آن حضرت، میسر نبود. به حضرت امام حسن (ع) جریان را عرض کردند. فرمود: صبر کنید تا پدرم به نماز بایستد زیرا در آن حال چنان از خود بی‌خود می‌شود که متوجه نمی‌گردد. پس به دستور امام حسن (ع) در آن حال تیر را بیرون آوردند پس از نماز حضرت متوجه شد که خون از پای مبارکش جاری است. پرسید چه شده؟ گفتند: تیر را در حال نماز از پایتان بیرون آوردیم و این؛ براثر حضور قلب در نماز است که حتی انسان وجود خود را فراموش می‌کند و همه، دوست می‌شود.

2-1-9- نشاط روح

صدای اذان، عابدان حقیقی و عاشق را به وجد می‌آورد، زیرا که فرارسیدن لحظه‌ی دیدار را نوید می‌دهد، اولیاءالله، برای رسیدن وقت نماز لحظه‌شماری می‌کنند. ازاین‌روست که پیامبر اسلام (ص) به بلال فرمود: ای بلال! ما ر ا از غم و تلخی نجات‌بخش.

2-2- آثار اخروی نماز

نماز، عطیه‌ای الهی است که به‌عنوان فلاح مطلق«حی علی الفلاح» و بهترین عمل «حی علی خیر العمل» و ستون خیمه دین«الصلوه عمود الدین»[1] معرفی شده است. نماز عروج به قبله‎ی رفیع انسانیت «الصلوه معراج المؤمن»[2] است که تعالی روح و کسب ملکات اخلاقی و نجات از فساد و تباهی از رهگذر آن حاصل می‌آید «إن الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنکر»[3]. دریافت نشان عبودیت از رهگذر این عبادت زیبای الهی،‌ برای انسانی میسّر است که شرایط صحت و قبول و کمال این عبادت عظیم را به نحو احسن بجای آورد. وقتی عبد این عبادت الهی را «که جز بر خاشعان بزرگ می‌نمایاند»،‌[4] به طور شایسته به انجام رساند،‌ آثار عظیمی اعم از فردی، اجتماعی، دنیوی و اخروی را به دنبال خواهد داشت که در حقیقت ثمره و نتیجه عمل او محسوب می‌شود. در این نوشتار مختصر در صدد بیان همه جانبه این آثار نیستیم بلکه به برخی از آثار برزخی و اخروی این عبادت درخشان در آیات و روایات اشاره می‌کنیم.

2-2-1-آثار نماز در آیات الهی(توجه یا بی‌توجهی به نماز)

2-2-1-1- یاد کردن خدا از بنده‎ خود

خداوند در سوره طه می‌فرماید:«اقم الصلوه لذکری»[5] نماز ذکر و یاد خداست. این آیه وقتی در کنار این آیه شریفه«فاذکرونی اذکُرکم .....»[6] تفسیر شود این نتیجه را افاده می‌کند که وقتی عبد بیاد حق باشد حق هم به یاد او خواهد بود.[7] مفسرین در ذیل آیه شریفه«فاذکرونی اذکرکم» در بیان اینکه «مراد از یاد آوری بندگان چیست؟ بیانات متنوعی را ذکر کردند که از جمله آن موارد عبارت است از:

الف: مرا در «دنیا» یاد کنید تا شما را در «جهان دیگر» یاد کنم.

ب: مرا به «دعا» یاد کنید تا شما را به اجابت یاد کنم (این استجابت می‌تواند هم در دنیا و هم در بزرخ و هم در قیامت نصیب بنده شود).

ج: مرا به هنگام وفور نعمت یاد کنید تا شما را در سختی‌ها یاد کنم(این سختی هم اعم است)[8]

2-2-1-2- نائل شدن به مقام شفاعت کبری

خداوند در سوره‎ی اسری خطاب به وجود نازنین رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرماید: «وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَهً لَکَ عَسی أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً». ترجمه: و بعضی از شب را بیدار باش و تهجد کن که این نماز شب، تنها بر تو واجب است، باشد که خدایت به مقامی محمود (شفاعت) مبعوث گرداند. پس ثمره و نتیجه این برنامه‎ی الهی، رسیدن به مقام محمود است و روایات فریقین در ذیل آیه، مقام محمود را به عنوان مقام شفاعت کبری تفسیر کرده است که رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ در روز قیامت در آن مقام قرار می‌گیرد.[9]

2-2-1-3- دریافت اجر الهی و بازیافتن به آرامش کامل

در سوره بقره حق‌تعالی می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ أَقامُوا الصَّلاهَ وَ آتَوُا الزَّکاهَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ»[10]

در پرتو ایمان و عمل صالح و برپاداشتن نماز و ..... مستحق دو جایزه می‌شوند:

1. دریافت پاداش(لهم اجرهم ....) 2. بهره‌مندی از آرامش کامل (لا خوف .....) که هیچ اضطراب و غمی به همراه آن وجود ندارد.

2-2-2-آثار نماز در برزخ:

2-2-2-1- دفع وحشت‌های قبر

رسول‌الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرماید: «ان الصّلاه تأتی الی المَیّتِ فی قبره بصوره شخص انور اللّونِ یونسُهُ فی قبره و یدفَعُ عنه اهول البرزخ». نماز به صورت انسانی سفید چهره، وارد قبر میت شده و با او انس می‌گیرد و وحشت‌های برزخ را از او برطرف می‌کند.[11]

2-2-2-2- مونس انسان در قبر

رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرماید:

«الصلاهُ انس فی قبره و فراش تحت جنبه و جواب لمنکر و نکیر». نماز مونس (نمازگزار) در قبر و فراش نیکو در زیر او،‌ و پاسخ

نمازگزار برای نکیر و منکر می‌باشد.[12]

2-2-2-3- دیدار ملائکه از انسان در قبر

رسول خدا ـ صلّی الله علیه و اله ـ می‌فرماید: «کسی که به قصد شرکت در نماز جماعت، و به سوی مسجد گام برمی‌دارد، خداوند متعال در مقابل هر گامی که برمی‌دارد، هفتاد هزار حسنه به او پاداش می‌دهد و به همین میزان نیز درجات وی بالا خواهد رفت، و اگر در چنین حالتی بمیرد،‌ خداوند متعال هفتاد هزار فرشته را مأمور می‌نماید تا در قبر به دیدار او رفته، وی

را بشارت دهند و در تنهایی قبر انیس او باشند و تا روز قیامت برای او طلب آمرزش کنند.»[13]

2-2-2-4- نجات از وحشت قبر

امام باقر ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید:«من اتمَّ رکوعَهُ لم یَدخُلْهُ وحْشَهُ القبْرِ»، «کسی که رکوعش تمام و کامل باشد هرگز دچار

وحشت قبر نمی‌شود.»[14]

2-2-3-آثار نماز در قیامت

2-2-3-1- مقبولیت دیگر اعمال در سایه نماز

مولاعلی ـ علیه السّلام ـ در نهج البلاغه می‌فرماید: «کلُّ شی من عملک تبع لصلاتک»[15] هر عملی پیرو نماز است از این رو عروج دیگر اعمال در سایه‌سار نماز میسر می‌شود«إن قبلت قبلت ما سواها و إن ردَّت ردت ما سواها»[16] اگر نماز مورد قبول

واقع شود دیگر اعمال هم قبول می‌شود و اگر رد شود دیگر اعمال هم رد خواهد شد.

2-2-3-2- نماز توشه‎ آخرت

رسول خداـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرماید: «الصلاه زادُ للمؤمن من الدنیا الی الاخره»[17] نماز زاد و توشه مؤمن در دنیا

برای آخرت است.

2-2-3-3- عامل ورود به بهشت

امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید:«همانا پروردگار شما مهربان است، عمل کم را تقدیر می‌کند، هر آینه انسان دو رکعت

نماز برای خدا بحا آورد، خداوند به سبب آن نماز او را وارد بهشت می‌کند.»[18]

2-2-3-4- معاف از عذاب و ورود بی‌حساب به بهشت

رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرماید:« قال الله ـ عزّوجل ـ اِنّ لعبدی علیّ عهداً اِن اقام الصلوه لوقتها اَن لا اُعَذِّبَهُ و اَن اُدخلهُ الجَنّه بغیر حساب»[19] ...... من تعهدی نسبت به بنده‌ام دارم که اگر نماز خود را در وقتش به پا دارد، او را عذاب نکنم و بدون حساب او را به بهشت ببرم. و از آن وجود نورانی در کلامی دیگر آمده که فرمود: «کسی که چهل روز نمازهای خود را با جماعت به‌جا آورد، به‌طوری‌که یک تکبیره الاحرام از او فوت نشود، برای او آزادی از آتش جهنم و آزادی از نفاق نوشته

می‌شود.»[20]

2-2-3-5- زینت آخرت

امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید:«انّ الله ـ عزّوجل ـ قال: الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَهُ الْحَیاهِ الدُّنْیا وَ انّ الثمان رکعات التی یُصلّیها العبد اللیل زینهُ الآخره»[21]. خداوند متعال ثروت و فرزندان را زینت دنیا دانسته، ولی هشت رکعت نمازی که آدمی در آخر شب می‌خواند زینت آخرت است.

2-2-3-6- به‌سوی آتش رفتن نمازگزار ریاکار

امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: چون روز قیامت فرامی‌رسد، بنده‌ای را می‌آورند که اهل نماز بوده و خود نیز چنین ادعا می‌کند؛ به وی می‌گویند، تو بدان جهت نماز گزاردی که تو را ستایش کنند، پس به ملائکه دستور می‌دهند او را به‌سوی آتش ببرید.[22]

2-2-3-7- عدم ملاقات با رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ در کنار حوض کوثر

رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرماید:«لیس منّی من استخفَّ صلاته لا یردُ علیَّ الحوض لا و الله»[23] کسی که نماز را سبک شمارد از من نیست، به خدا سوگند که بر حوض مرا ملاقات نخواهد کرد.

2-2-3-8- سقوط در آتش

مولا علی ـ علیه السّلام ـ در نهج البلاغه در بیان جواب دوزخیان که پرسیده شد چه چیزی شما را بدوزخ کشانده می‌گویند ما از نمازگزاران نبودیم:«ما سللکم فی سقر قالوا لم نَکُ من المصلین»[24]

2-2-3-9- محشور شدن با قارون و فرعون و هامان

رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرماید: «لا تضیعوا صلاتکم، فانّ من ضیّع صلاتهُ حَشَرَهُ الله قارون و فرعون و هامان ـ لعنهم الله و اخزاهم ـ و کان حقّاً علی الله ان یُدخِلَهُ النار مع المنافقین، فالویلُ لمن لم یحافظ صلاتهُ»[25]
نمازتان را ضایع نکنید، بدرستی که هر کس نماز خویش را ضایع کند، خداوند عزوجل او را با قارون و فرعون و هامان محشور می‌کند، خداوند به آنان لعنت کند و آن‌ها را رسوا سازد، و بر خدا لازم است آن‌ها را با منافق‌ها به آتش داخل کند، پس وای بر کسی که مواظب نمازش نباشد.

2-2-3-10- محرومیت از شفاعت

رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند: «هر کس عمداً نمازش را ترک کند،‌ بر درب جهنم نامش در زمره دوزخیان نوشته می‌شود.»[26]

آثار فراوان دیگری هم در روایات درباره‎ نماز و یا کوتاهی کردن در باب نماز اشاره شده که به طور گذرا ذکر می‌کنیم:

ـ گلستان شدن قبر همانند باغی از باغ‌های بهشت در سایه خواندن نماز شب.

ـ ملاقات با پروردگار در پی محافظت بر نمازهای پنج‌گانه.

ـ دور ماندن از امان خدا و رسول او هنگام ترک عمدی صلات.

ـ حرام شدن جسد او بر آتش وقتی‌که گام به‌سوی نماز جمعه برمی‌دارد.

ـ شهادت قطعه‌ای از زمین که او بر آن سجده کرده و پیشانی بر خاک نهاده است.

ـ نماز جواز عبور از صراط.

این‌ها گوشه‌ای از آثار نماز و مواظبت بر آن و دقت در انجام کامل و تام این عبادت الهی است که این‌همه ثمرات را به دنبال خود دارد.

2-3- آثار و فواید دنیوی

آثاری که جنبه‌ی دنیوی دارند، اگرچه به‌طورقطع از دسته‌ی اول (آثار معنوی و اخروی) منفک نیستند، اما به‌هرحال آثاری هستند که تأثیر خود را به‌طور محسوس و زودهنگام در این جهان نمودار ساخته‌اند و در بهبود زندگی فردی و اجتماعی قابل‌توجه‌اند. اینک به‌اختصار به ذکر پاره‌ای از آن‌ها، می‌پردازیم:

2-3-1- ایجاد تکیه‌گاهی مطمئن

نماز بزرگ‌ترین و محکم‌ترین تکیه‌گاهی است که ما را از سرگردانی، بلاتکلیفی، پوچ‌گرایی و هیچ‌انگاری نجات می‌دهد و ما را در این هستی بیکران دستگیر و راهنماست. نماز پشتوانه انسان است در بحران‌های زندگی و در غم‌ها و مشکلات است، زیرابه انسان قدرت ایمان، اداره و صبر می‌دهد و او را از ناامیدی می‌رهاند.

2-3-2- آرامش قلب

نماز، ذکر خداست و ذکر خدا آرامش‌دهنده‌ی قلب‌هاست: ((الا بذکر الله تطمئن القلوب)) یعنی هان، آگاه باشید که با یاد خدا، دلها آرام می‌گیرند. آرامشی که ادامه‌ی زندگی و نشاط و سرزندگی بسته بدان است.

2-3-3- عزت‌نفس

تعظیم در برابر خدا، عزت انسان را در پی دارد. اما از سوی دیگر تعظیم در مقابل غیر خدا (انسان‌های دیگر، حیوانات، بت‌ها و ...) ذلت و خواری انسان را به دنبال دارد. تعظیم کننده در برابر پروردگار هیچ‌گاه در برابر قدرت‌های شیطانی و طاغوت‌های پوشالی قد خم نمی‌کند و زیر بار ولایت ظالمان و ستمگران نمی‌رود و این عزت‌نفس از اعجاز نماز است. پیامبر (ص) فرموده است (کسی که ولایت ظالمان را بپذیرد، نمازش قبول نیست).

2-3-4- اتحاد

نماز، عامل وحدت‌بخش است. (و نماز را به‌پای دارید زکات را بدهید و همراه رکوع کنندگان، رکوع کنید). فواید اتحاد و نتایج آن در جوامع مسلمین بر کسی پوشیده نیست. این اتحاد و همدلی بیشتر در نماز جماعت و علی‌الخصوص نمازهای جمعه متجلی می‌شود. اعتقاد به خدای یکتا و رسول گرامی (ص)، داشتن قبله‌ی مشترک، قرآن و کتاب آسمانی مشترک، زبان و عبادت مشترک و ... وحدت و پیوندی ناگسستنی ایجاد کرده که می‌تواند در مقابل همه‌ی دشمنان اسلام و مسلمین, سدی نفوذناپذیر تشکیل دهد.

2-3-5- نظم و انضباط

نماز عامل ایجاد نظم و انضباط است، زیرا لازمه نماز، رعایت نظم و انضباط است و این نظم به‌تدریج در زندگی و امور روزمره رسوخ می‌کند. وقت نماز نظم آفرین است. در آیات و روایات متعدد، انسان به نماز اول وقت سفارش شده است. نماز اول وقت هم زمانه‌ای مخصوصی دارد و رعایت این‌ها، نظم می‌بخشد: چنان نماز را در وقت خودش بخوان که گویی نماز آخرین است. رعایت ترتیب در نماز به ما می‌آموزد که هر کاری در زمان و مکان خویش انجام گیرد.

2-3-6- نظافت و پاکیزگی

نظافت یکی دیگر از آثار نماز است، زیرا اولاً بدون رعایت نظافت نماز صحیح نیست، ثانیاً نماز بدون نظافت صحیح نیست.

2-3-7- رعایت حقوق دیگران

لباس، مکان و آبی که با آن وضو می‌گیرید، نباید غصبی باشد و مباح بودن آن‌ها نشانه‌ی رعایت حقوق دیگران است، به‌عبارت‌دیگر، در صورت ظلم و تجاوز به حقوق دیگران، نماز صحیح نخواهد بود.

2-3-8- احترام به پدر و مادر

نمازگزار به پدر و مادر احترام نموده، همواره از زحمات آنان قدردانی می‌نماید. امام صادق (ع) فرموده است(هر کس به پدر و مادر خود از روی خشم و عصبانیت نگاه کند، خداوند نماز او را نمی‌پذیرد، اگرچه پدر و مادرش در حق او ناروا کرده باشند.)

2-3-9- رعایت پوشش اسلامی

رعایت پوشش مناسب اسلامی لازمه‌ی نماز است، زیرا بدون داشتن پوشش لازم هم نماز قابل‌قبول نخواهد بود و هم غیرازآن موجب پدید آمدن بسیاری از انحرافات و مفاسد در جامعه می‌شود.

2-3-10- استحکام بنیان خانواده

نماز بنیان خانواده را مستحکم می‌سازد، زیرا نماز باعث می‌شود؛ انسان اخلاقی قرآنی و دینی و نمازی داشته باشد و از طرفی جلب رضایت همسر جهت قبولی نماز، لازم است. رسول اکرم (ص) فرموده است: ((نماز کسی که همسرش از او ناراضی باشد، قبول نیست. به‌عبارت‌دیگر، انسان‌های بی‌نماز قابل‌اعتماد و اطمینان نیستند و بدین خاطر مردم کمتر با آن‌ها رفت‌وآمد، دادوستد و معاشرت می‌کنند.

2-3-11- آشنایی با مسائل سیاسی و اجتماعی جهان

یکی دیگر از آثار نماز، آگاهی از مسائل روز جهان است و این مهم در خطبه‌ی دوم نمازهای جمعه به دست می‌آید. حضرت اما خمینی (ره) به مناسبت عید فطر سال 1358 در سخنانی فرموده‌اند: (اسلام دین سیاست است، دینی است که در احکام آن سیاست به‌وضوح دیده می‌شود. هرروز اجتماع در تمام مساجد کشورهای اسلامی از شهرستان‌ها گرفته تا دهات و قراء و قصبات چند مرتبه بر پا می‌شود تا اینکه مسلمین از احوال خودشان و حال مستضعفان اطلاع پیدا کنند و از طرفی هر هفته یک اجتماع بزرگ تشکیل می‌شود، تا نماز جمعه که مشتمل بر دو خطبه است و در آن باید مسائل روز و احتیاجات کشور از جهات سیاسی، اجتماعی و ... طرح شود، بر پا گردد).

2-3-12- آرامش روانی

در نماز، انسان در برابر خدای بزرگ، قادر و توانا قرار می‌گیرد، خدایی که بر تمام ذرات هستی، حاکم و مدبر امور آسمان و زمین است، خدایی که مرگ و زندگی، رزق و روزی، سلامت و سعادت ما در دست اوست. این ایستادن خاضعانه در برابر خداوند به انسان نیروی معنوی می‌دهد که آرامش قلبی و امنیت روانی در او ایجاد می‌کند، چون انسان در نماز همه‌ی مشکلات دنیا را فراموش می‌کند و یاد خدا و آیات قرآن را بر زبان می‌آورد، باعث ایجاد حالتی از آرامش روانی و آسودگی عقل می‌گردد. این آرام‌سازی و آرامش روانی ناشی از نماز، تأثیر بسزایی در کاهش تشنجات عصبی _ ناشی از فشار زندگی _ دارد. دکتر توماس هاسلوپ گفته است: (من به‌عنوان یک پزشک می‌گویم مهم‌ترین وسیله‌ی ایجاد آرامش درروان و اعصاب انسان که تاکنون شناخته‌ام، نماز است.)

2-4- اسرار و اثرات دنیوی نماز

2-4-1- تأمین‌کننده‌ی نیرو

« واستعینوا بالصبر و الصلاة و انّها لَکَبیرَةٌ الا علی الخاشعین - ازصبر و نماز یاری جویید و این کار جز برای خاشعان گران است.»( سوره بقره/ آیه 45)

انسان در جهات مختلف، موجودی محدود است یعنی توان و علم و قدرت و حال او محدود است، ولی در حوادث غیرقابل‌پیش‌بینی نامحدوداست. تنها چیزی که این انسان محدود را در مقابل هزاران حادثه بیمه می‌کند، توکل و استمداد از خداست و نماز ریسمان محکم خدا برای تحقق این استمداد و استعانت است. در حدیث می‌خوانیم هرگاه برای رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و حضرت علی علیه السلام انواع فشارها و ناملایمات پیش می‌آمد، به نماز پناه می‌بردند.همان‌گونه که کودک هرگاه دست خود را در دست قوی پدرش می‌گذارد احساس قدرت می‌کند، مؤمنان همین‌که از طریق نماز روح خود را به معراج می‌فرستند و باخدا و نام او پیوند پیدا می‌کنند احساس عزت و قدرت می‌کنند درباره‌ی این موضوع به چند نمونه اشاره می‌کنیم:

- حضرت ابراهیم علیه السلام یک تنه با دنیای شرک وبت پرستی مبارزه می‌کند و به همه آن‌ها می‌گوید: « به خدا سوگند بساط بت‌پرستی شمارا درهم می‌نوردم.

- امام خمینی رحمة الله علیه نیز به رژیمی که با تمام دنیا پیوند داشت اخطار کرد:« من توی دهن این دولت می‌زنم.» و به رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد:« او باید بداند منفورترین افراد نزد ما اوست.» و در جای دیگر فرمودند:« آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند.». این سخن از کسی که به هیچ قدرتی وابسته نیست، جز به ایمان و توکل و نماز به دست نمی‌آید .

2-4-2-پرورش تمرکز ذهن

یک روانشناس معروف می‌گوید:« فرق نوابغ و افراد عادی، در امکان تمرکز ذهن و قوای عقلانی است نه در توانمندی و سایر صفات فکری»

نماز، روزانه پنج نوبت فکر را در مدار تمرکز می‌نهد و پرورش تمرکز ذهن را آسان می‌کند به همین منظور در راستای رسیدن به تمامیت این تمرکز،در اسلام دستور داده شده است ازهر کاری که موجب پراکندگی ذهن و عدم تمرکز می‌شود در نماز بپرهیزد همانند ایستادن دربرابردرب گشوده، مقابل آیینه، در برابر هرگونه تصویر و تابلو و نمازخواندن در حال محصور بودن و غیر آن.

2-4-3- دستیابی به وقار اخلاقی و شخصیتی

بگفته‌ی قرآن یکی از اعمالی که اخلاق و شخصیت انسان را شدیداً تحت تأثیر و نفوذ خود قرارمی دهد نماز و مداومت بر این عمل عبادی است. قرآن کریم در ارتباط با ساختار شخصیتی عموم انسان‌ها چنین اظهار می‌کند:

« اِنٌ الانسانَ خُلق هلوعاً * إذا مسّه الشٌر جَزوعاً * وإذا مسّه الخیر منوعاً* الا المصلٌین- اگر رنج و شری به انسان برسد جزع و بی‌تابی کرده و صبر را از دست می‌دهد.و اگر خیری به او برسد سعی می‌کند به دیگران نرسد و نرساند و منٌاع خیر باشد، مگر نمازگزاران». ( سوره معارج/ آیات23-19)

حضرت علی علیه السلام درزمینه ی پاره‌ای از اخلاق رذیله از قبیل سرکشی،ظلم،کبردرخطبه ی 192 نهج‌البلاغه می‌فرمایند:« وَعن ذلک ما حَرَسَ اللهُ عِبادَهُ المؤمنین بالصّلَواتِ وَالزٌّکَواتِ وَمُجاهَدَ ةِ الصِیام فی الایٌامِ المَفروضات تَسکیناً لِاطرافِهِم وَتَخشیعاً لابصارِهِم وَتَذ لیلاً لِنُفوسِهِم، وَتَخفیضاً لِقُلوبِهِم وَاِزالةً لِلخَیلاء عَنهُم - چون بشر در معرض این آفات اخلاقی و بیماری‌های روانی است خداوند به‌وسیله نمازها و زکات‌ها و روزه‌ها بندگان مؤمن خود را از این آفات،حراست و نگهبانی کرد، این عبادات دست‌ها و پاها را از گناه بازمی‌دارند، چشم‌ها را از خیرگی بازداشته به آن‌ها خشوع می‌بخشند،نفوس را رام می‌گردانند، دل‌ها را متواضع می‌نمایند و باد دماغ را زایل می‌سازند. (پرستش آگاهانه / ص42)، (نهج‌البلاغه / ص432)

2-4-4- برقراری عدالت اجتماعی

نمازگزار، الزاماً شرایطی را در ارتباط با لباس، درآمدها،مکان نماز، رعایت حقوق مردم ازقبیل پرداخت زکات، پرهیز از غیبت و توجه به حقوق دیگران مورد نظر قرارمی دهد تا نماز او مورد قبول خداوند تبارک و تعالی قرار گیرد. این الزامات که تمامی فرازهای زندگی انسان را تحت تأثیر و نفوذ قرار می‌دهد نماز را از یک عمل فردی و شخصی خارج و به صورت یک جریان اصلاحی و پدیده اجتماعی در متن زندگی ظاهر می‌نماید و خود، عاملی در مسیر ایجاد و برقراری عدالت اجتماعی می‌شود.

2-4-5- قبول انضباط و نظم

نمازهای یومیه که در اوقات معین و به‌صورت یک الزام دینی در برنامه‌ی زندگی روزمره قرار می‌گیرد به صفحه‌ی فعالیت‌های زندگی کادر می‌دهد و روح انضباط و تقید به وقت و نظم را در انسان احیاء می‌کند.

2-4-6- هشدار گذر عمر

نماز یک زنگ بیداری و یک هشدار در ساعات مختلف شبانه‌روز است که به انسان برنامه می‌دهد و از او تعهد می‌خواهد به روز و شبش معنا می‌دهد و از گذشت لحظه‌ها حساب می‌کشد در زمانی که انسان مشغول و بی‌خبر از طی زمان و انقضای عمر است او را می‌خواند و به او می‌فهماند که روزی گذشت و روزی آغاز شد. (پرستش آگاهانه / ص40و43و55)

2-4-7- انجام کار خیر

خداوند نمازگزاران را معرفی و اسرار نماز را بیان کرده و می‌فرماید:« الذین هُم علی صلاتِهِم دائمون- آن‌ها که نمازها را پیوسته به‌جا می‌آورند.» به برکت نماز به انجام کارهای خیر کشانده می‌شوند و نمازگزار کسی است که همه‌ی آنچه دراختیار اوست به خود اختصاص نمی‌دهد.بلکه سهمی را هم برای فقراء منظورمی کند.« وَالذینَ فی اموالِهِم حق معلوم*للسائل وَالمَحروم- و آن‌ها که در اموالشان حق معلومی است،برای تقاضاکننده و محروم.» (سوره معارج/ آیات25-23) اینجا سخن از مال حلال است نه مال حرام،اگر کسی از مال حرام بخشش کرد،طرفی نمی‌بندد کسی که از راه حلال به دست آورد،مالک مال می‌شود و انفاق، از مال خود اوست.

2-4-8- آرامش دل

بدون شک، انسان برای گریز از توحش و راه‌یابی به زندگی انسانی و حیات طیبه و تخلق به اخلاق کریمه و رهائی از یأس و افسردگی به یک عامل مهارکننده نیازمند است که روح او را در کنترل و تسخیر خود قرار دهد و پرهیز از انحراف و جنایت را بر او الزام و روح تعاون و نوع‌دوستی، عاطفه و محبت را بر وی الهام نماید و به هنگامی که پژمرده و افسرده می‌گردد او را طراوت بخشد. یک روانشناس معروف انگلیسی بنام « هنری لنک » پس از تحقیقات گسترده‌ی بالینی که بر روی بیش از ده هزار انسان افسرده‌ی مجرم و تبهکار انجام داده است می‌گوید: « اینک به‌خوبی اهمیت اعتقاد دینی را در زندگی انسان درک می‌کنم و از میان تمامی آزمایش‌ها، این نتیجه‌ی مهم را یافته‌ام که:« هرکس به دین و اعتقاد دینی گردن سپارد یا با عبادتکده ای در ارتباط باشد از شخصیت انسانی والاتری برخوردار است و در مقایسه با آن‌کس که ایمانی ندارد و با عبادتی در تماس نیست کرامت خاصی دارد.»

یونک روانشناس معروف و معاصر می‌گوید: « من صدها بیمار را معالجه کرده‌ام و با اطمینان خاطر می‌گویم هر یک از آن‌ها ازآن‌جهت مریض شده بودند که آنچه را مذاهب زنده‌ی هر عصر به پیروان خود عطا کرده‌اند، ازدست‌داده بودند و آن‌ها که عقیده مذهبی خود را بازنیافتند واقعاً درمان نشدند.» نماز قطع‌نظر از هر چیزی طبیب سرخانه است. یعنی اگر ورزش برای سلامت مفید است،اگر آب تصفیه‌شده برای هر خانه‌ای لازم است،اگر هوای پاک برای هرکسی لازم است،نماز هم برای سلامتی انسان لازم است،شما نمی‌دانید اگر انسان در شبانه‌روز ساعتی از وقت خودش را اختصاص به رازو نیاز با پروردگار بدهد،چقدر روحش را پاک می‌کند!عنصرهای روحی موذی به‌وسیله‌ی نماز از روح انسان بیرون می‌روند. در میان تمامی این امواج نگرانی و اضطراب، قرآن کریم « ذکر خدا » را به‌عنوان برترین داروی آرام‌بخش و شفادهنده‌ی قلب‌ها معرفی می‌نماید و«نماز» را به‌عنوان مصداق برتر ذکر می‌کند همه‌ی آشوب و تشویش‌ها، تمامی ناآرامی‌ها و اضطراب‌ها، با اقامه‌ی یاد خدا در فواصل گوناگون شبانه‌روز مهار می‌گردد. نهاد ناآرام، آرام می‌گیرد.طغیان هوی و هوس فرومی‌نشیند.قلب مأیوس امید می‌یابد و هنوز اثر بازیافته از این معدن فیض به کاستی نگرائیده که دگربار مؤذن بانکی برمی‌آورد و رمقی دوباره رقم می‌زند.

وقتی قرآن کریم سخن از نماز به میان می‌آورد، می‌فرماید:« وَأقم الصّلاة لِذِکری- نماز بخوانید تا یاد مرا زنده کنید و من در یاد شما به‌وسیله‌ی نماز ظهور کنم.» (سوره طه/ آیه 14)

اگر یاد خدا به‌وسیله‌ی نماز ظهور کرد آن قلب مطمئن است.چون یاد خدا دل‌ها را مطمئن می‌کند« ألا بِذِکرالله تَطمَئنٌّ القُلوب- آگاه باشید،تنها با یاد خدا دل‌ها آرامش می‌یابد.» ( سوره رعد/ آیه 28)

پس دل انسان نمازگزار، مطمئن است. هرگز از غیر خدا نمی‌ترسد هیچ دشمنی چه از درون و چه از بیرون نمی‌تواند موجب هراس او شود؛زیرا اهل حق به یاد نماز هستند و یاد حق عامل طمأنینه و آرامش است. دنیای امروز که هزاران مشکل علمی، صنعتی و فنی را حل کرده است، چرا در ایجاد آرامش رشد نکرده است؟ باید گفت دنیای صنعتی بدون خدا معنای بلند «اَلابِذِکرالله تطمَئنٌ القلوب» را درک نمی‌کند زیرا تحصیلات بشر اگر همراه باایمان و آرامش نباشد برای جامعه‌ی انسانیت جز فساد، ارمغانی نخواهد داشت. (پرستش آگاهانه / ص26-23). کما اینکه در وصیت‌نامه‌ی امام راحل می‌خوانیم:«من بادلی آرام و مطمئن از خدمت شما مرخص می‌شوم.»

2-4-9- برنامه و مدیریت

نماز آن‌قدر رمز و راز دارد که از هر زاویه‌ای که به آن بنگرید قابل دقت است. مثلاً در علم مدیریت با اصطلاحاتی چون: برنامه‌ریزی،زمان‌بندی، انضباط، طرح،گزینش، نیروی کارآمد،بهره‌وری،نظارت و هدایت، تشویق و تنبیه آشنا می‌شویم. تمام این عناوین را دونماز مشاهده می‌کنیم.

برنامه: نماز برنامه دارد،اول آن " الله اکبر" و آخر آن سلام است و کلمات آن معین است.

زمان‌بندی: هریک از نمازهای پنج‌گانه، یک‌زمان معین مختص به خوددارند.

طرح: در نماز طراحی دقیقی به چشم می‌خورد، مقدار ایستادن و نشستن، مقدار خم شدن، تعداد کلمات، آهسته یا بلند بودن، صدا و نوع صوت،تعداد رکعات و... که برای هر یک قالب‌هایی حکیمانه و پر از راز و رمز نهفته است.

گزینش نیروی کارآمد: در نماز، به جماعت سفارش شده است. بالاتر اینکه اصل نماز جماعت بوده است و فرادا یک اضطرار است و در نماز جماعت آحاد مردم باید امام جماعت را انتخاب و گزینش کنند آن‌هم گزینشی با معیارهای الهی که کدام شخص عادل‌تر و زاهد تراست.

بهره‌وری: در نماز بااینکه ما در برابر قرائت امام جماعت ساکت هستیم ولی پاداشی چند برابر دریافت می‌کنیم. با مسواکی که هنگام وضو می‌زنیم ارزش و ثواب یک‌رکعت نماز را تا هفتاد برابر بالا می‌بریم. با وضویی که با آب سرد می‌گیریم و آب آن را خشک نمی‌کنیم افزون بر ایجاد نشاط بیشتر در جسم، ثواب وضو را بالا می‌بریم. سخن آخر اینکه با « قصد قربت » به تمام مادیات رنگ معنوی می‌زنیم و به امور فانی رنگ باقی می‌دهیم.

نظارت و هدایت: ازنظر قرآن والدین مسئول و ناظر بر نماز فرزندان خود هستند:« وَأمرأهلَک بالصٌلاة واصطبر علیها- خانواده‌ی خود را به نماز فرمان ده؛ و بر انجام آن شکیبا باش.»(132-طه)

تشویق و تنبیه: اسلام نماز را اهرمی برای تشویق و تنبیه قرار داده است. رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم در نمازی که بر پیکر مطهر حضرت حمزه علیه السٌلام در جنگ احد خواندند، هفتاد تکبیر گفتند،از طرفی هم خدا به رسول خود دستور می‌دهد هرگز بر پیکر منافقینی که از جبهه فرار کردند نماز نخواند. انسان باوجدان و متفکری نیست که از ابعاد اسرار و ظرائف نماز آگاه باشد ولی از کنار همه‌ی آن‌ها بی‌اعتنا رد شود،مگر کسانی که به خاطر غفلت توفیق سخن گفتن با خداوند را از خود گرفته‌اند. در حقیقت کسانی که نماز نمی‌خوانند، افرادی هستند که اگر توبه نکنند و کوتاهی‌های خود را جبران ننمایند، از حضور در بارگاه قدس الهی و از توفیق گفتگو باخدا محرومند و این محرومیت از لذت انس با پروردگار و گفتگو با خالق هستی، برای دل‌های بامعرفت و جان‌های آگاه، بزرگ‌ترین عذاب و حرمان است.

2-4-10- روزی و آسایش

پیامبراسلام صلی الله علیه وآله و سلم در پاسخ کسی که از نماز پرسیده بود فرمودند: « نماز از راه‌های دین و راه پیامبران و موجب خشنودی و رضای پروردگاراست.نماز برای نمازگزار وسیله دوستی فرشتگان و هدایت وایمان و نور معرفت است و برکت در روزی و آسایش تن و ناخشنودی شیطان. و همچون سلاحی در برابر کافران و موجب اجابت دعا و پذیرش سایر اعمال است، نماز برای مؤمن، توشه برای آخرت و شفیعی هنگام مرگ و همدمی در قبر و بستری برای تن او و پاسخ در برابر فرشتگان سؤال و جواب در قبر است.» و از طرفی نماز تسلی‌بخش دل‌های خسته و مایه‌ی روشنی و صفای جان و وسیله ارتباط مداوم بنده باخدای جهان است.(2)

2-4-11- عامل برکت

از امام صادق علیه السٌلام نقل شده که:« اگر خداوند سبحان بخواهد برکتی به انسان مرحمت کند آن را در بهترین حال عطا می‌فرماید. و بهترین حالت در محراب بودن و در جنگ با دشمن درونی بودن است. به‌عنوان‌مثال،خدای سبحان اگر به زکریا یحیی را مرحمت کرده در حال عبادت این بشارت به او داده شده است.آن حضرت فرمودند:« إنَ طاعَة الله عَزّوجَلٌ خدمته فِی ألارض ولیسَ شیءٌ من خدمته یعدل الصّلاة فَمِن ثم نادَت الملائکة زکریا علیه السّلام وَهوَقائمٌ یصلّی فی المِحراب- طاعت خداوند آن است که در زمین انسان،خداوند را خدمت کند و چیزی از خدمت او به‌اندازه‌ی نماز نمی‌ارزد. به همین جهت در حال عبادت به حضرت زکریا بشارت داده شده است.درحالی‌که او نمازمی خواند.»

2-4-12- نمازهای مستحب ،جبران‌کننده‌ی نواقص نمازهای واجب

عشق به پرستش و بندگی مرد خدا را وا‌می‌دارد که بیش ازحدّ مقرر نیز به طاعت و نیایش بپردازد. این با نمازهای مستحب جلوه‌گر می‌شود. چگونه انسان می‌تواند عاشق خدا باشد و تنها به همان واجبات اکتفا کند و بیش از آن، نمازی نخواند؟ این نمازها به « نافله »(2) معروف است. بر پیامبراسلام صلی الله علیه وآله وسلم نافله‌های شب واجب بود و خدا دستور داده بود که شب برخیزد و به تهجّد و عبادت نیمه‌شب بپردازد تا به آن مقام والا برسد.در حدیث است:« نمازهای مستحب، همچون هدیه‌ای به درگاه خداوند است که به‌هرحال قبول می‌شود.»

نمازهای مستحب، جبران‌کننده‌ی نواقص نمازهای واجب است. همچون صدقه‌ای است که انسان، آن را می‌پردازد. (حکمت عبادات / ص 113)

2-4-13- نافله ، از کلمه‌ی نفل است، یعنی زیادی، اضافه بر مقدار واجب

در روایتی آمده که خداوند می‌فرماید:« کَذبَ مَن زَعم انّه یحبّنی، فَإذا جنّه اللیل نامَ عنّی،ألیس کلّ محبّ یُحبّ خَلوهَ حَبیبه؟- دروغ می‌گوید آنکه می‌پندارد مرا دوست دارد، ولی چون شب فرامی‌رسد، او به خواب می‌رود و به یاد من نیست، مگر نه اینکه هر دوستداری، خلوت و نجوا با دوستش را دوست می‌دارد؟

3- نتیجه‌گیری

دانستیم که نماز بزرگ‌ترین و پرثمرترین عبادت‌ها و افضل الاعمال است. فواید و آثاری که از طریق برپایی این عبادت، متوجه نمازگزار می‌شود، حقیقتاً نامحدود و غیرقابل‌شمارش‌اند. نماز، خوان نعمتی است که گسترده شده ، پر از رحمت و برکت و احسان و سعادت است. راستی چرا ما از ریزه‌خواران این خوان عظیم نباشیم؟! چرا ازگل‌های بهشتی آن طبق برنگیریم؟! چرا نماز نخوانیم تا هم در دنیا و هم در آخرت سعادتمند شویم؟!

چند نکته:

1) به گفته‌ی شهید رجایی: به نماز نگویید کاردارم به کار بگویید وقت نماز است.

2) حضور قلب جان نماز است و خشوع و خشیت روح آن است.

3)آگاهانه نماز بخوانیم نه کورکورانه، زیرا پیامبر (ص) فرموده است: دو رکعت نماز با توجه، بهتر از شب‌زنده‌داری‌های غافلانه است.

4) در حدیث است که:خدا را چنان عبادت کن که گویی او را می‌بینی.

5) در قرآن است که هیچ دستور عبادی برای مردم نیامده مگر آنکه امر به اخلاص در آن شده است.

6) رسول خدا (ص) فرموده است: پاداش عبادتی بزرگ‌تر است که مخفی‌تر باشد.

7) سیادت اسلام و ادامه‌ی حکومت الله، بسته به برپایی نماز است.

منابع

[1] . وسائل الشیعه، ج 4، ص 27.

[2] . اعتقادات، علامه مجلسی، ص 29، به نقل از سر الصلوه امام خمینی ـ رحمه الله علیه ـ ، ص 7.

[3] . عنکبوت، 45.